ทำความรู้จัก “โรควูบ” หรือ “ภาวะวูบหมดสติ” ภัยร้าย ใกล้ตัว ที่คร่าชีวิตคนดังไปแล้วหลายราย พร้อมวิธีสังเกตอาการ ป้องกัน และสาเหตุที่เกิด
ภาวะวูบหมดสติ (Syncopal Attack) หรือ โรควูบ (Syncope) ที่หลายคนเคยได้ยินอยู่บ่อยๆ คือ ภาวะที่มีการสูญเสียการรับรู้สติ ซึ่งมีลักษณะเฉพาะได้แก่ หมดสติเฉียบพลัน มีตั้งแต่เป็นลมธรรมดา จนถึงเป็นลมเนื่องจากความผิดปกติขั้นรุนแรงของหัวใจ
ซึ่งโรคนี้คร่าชีวิตคนไปมากมาย รวมถึงเหล่าคนดังหลายคนก็เสียชีวิตจากโรคนี้ อาทิ ศิลปินแห่งชาติ เพลิน พรหมแดน, ผู้ประกาศข่าว อั๋น มนัส
อาการแสดงที่พบในขณะหมดสติ
-
- เรียกไม่รู้สึกตัว
- ล้มลงกับพื้น ทรงตัวไม่อยู่
- เกร็งที่มือ, เท้า, ตาค้างชั่วขณะ
- ปลายมือ ปลายเท้าเย็น, เหงื่อออกที่ใบหน้า, หน้าและริมฝีปากซีด
- อุจจาระ และ ปัสสาวะราด
- ผู้ป่วยจะจำเหตุการณ์ตอนหมดสติไม่ได้
- ระยะเวลาการหมดสติ พบได้ตั้งแต่ 30 วินาที – 5 นาที ขึ้นอยู่กับสุขภาพและอายุของผู้ป่วย
- ผู้ป่วยบางราย อาจมีอาการเตือนล่วงหน้าก่อนหมดสติ
อาการเตือนก่อนเกิด ภาวะวูบหมดสติ
ในผู้ป่วยบางราย อาจมีอาการ คลื่นไส้ อาเจียน มวนท้อง อยากถ่าย เหงื่อแตก ตัวเย็น ถ้าเกิดจากโรคหัวใจอาจมีใจสั่น หรืออาจไม่มีเตือนเลยก็ได้ ขณะหมดสติอาจมีอาการเกร็ง กระตุกได้ อาจทำให้สับสนกับโรคลมชัก
สาเหตุของการเกิด ภาวะวูบหมดสติ
1. สาเหตุที่มาจากโรคของหัวใจโดยตรง เช่น
- หลอดเลือดหัวใจตีบ
- ลิ้นหัวใจตีบ
- หัวใจเต้นผิดจังหวะทั้งชนิดเร็วและช้า
- กล้ามเนื้อหัวใจบีบตัวผิดปกติ, ภาวะหัวใจล้มเหลวเฉียบพลัน
- กล้ามเนื้อหัวใจหนาตัวผิดปกติ
2. สาเหตุที่มาจากระบบประสาทอัตโนมัติทำงานผิดปกติ จะพบในบางสถานการณ์ที่จำเพาะ เช่น
- หลังการไอ จาม เบ่งอุจจาระ ปัสสาวะ
- ยืนนานๆ ในที่มีคนแออัด หรืออากาศร้อนจัด
- กลัวการเจาะเลือด กลัวเข็มฉีดยา
- หลังการออกกำลังกาย
พบในโรคเรื้อรังที่มีผลต่อการทำงานของระบบประสาท, เส้นประสาทเสื่อม
- เบาหวาน (Orthostatic hypotension)
- โรคทางสมองบางอย่างที่มีระบบประสาทอัตโนมัติเสื่อม เช่น พาร์กินสัน, สมองเสื่อม
- อันตรายต่อไขสันหลัง
3. ภาวะการสูญเสียเลือด หรือ ขาดน้ำ
4. ยาบางชนิด โดยเฉพาะยาลดความดันโลหิต, ยาขับปัสสาวะ, ยาต้านเศร้า, ยารักษาต่อมลูกหมาก
ควรปฏิบัติตัวอย่างไร เมื่อกำลังจะเป็นลมหมดสติ
- รีบล้มตัวลงนอนทันที เพื่อให้หลอดเลือดไปเลี้ยงสมองได้มากขึ้น ป้องกันการบาดเจ็บ
- ถ้าขับรถอยู่ควรจอดทันที แล้วปรับที่นั่งให้อยู่ในท่านอนราบ
- ถ้าอยู่ในรถโดยสาร ควรหาที่นั่ง/นอนในรถ แจ้งคนรอบข้างว่ากำลังเป็นลม ไม่ควรรีบลงจากรถเพราะอาจหมดสติตรงทางลงทำให้เกิดอันตรายได้
ควรปฏิบัติตัวอย่างไรเมื่อพบเห็นคนเป็นลม
ควรปฐมพยาบาลในเบื้องต้น
- ให้ผู้ป่วยนอนราบให้ได้มากที่สุด ป้องกันการบาดเจ็บจากการเป็นลม
- ไม่มุงดู เพื่อให้อากาศถ่ายเทสะดวก
- ตะแคงศีรษะไปด้านข้าง ป้องกันลิ้นตก
- ถ้ากำลังรับประทานอาหารอยู่ มีอาหารในปาก มีฟันปลอมอยู่ ควรใช้ผ้าล้วงเศษอาหารออกจากปาก และถอดฟันปลอมได้ ให้ช่วยถอดฟันปลอม
- เรียกรถฉุกเฉิน หรือนำส่งโรงพยาบาล